ساختار استاندارد IATF 16949

ساختار استاندارد IATF 16949:

 

این استاندارد شامل تمام الزامات ISO 9001:2015 است و الزامات خاصی را به آن اضافه می‌کند که برای صنایع خودروسازی اهمیت دارد. این موارد به شرح زیر هستند:

1. سازمان و محیط کسب‌وکار:

   - سازمان‌ها باید تأثیرات عوامل خارجی و داخلی بر سیستم مدیریت کیفیت خود را تحلیل کنند و ریسک‌ها و فرصت‌ها را در نظر بگیرند. این امر شامل عوامل اقتصادی، اجتماعی، و فن‌آوری در صنعت خودرو است. فلسفه در نظر گرفتن این پارامترها در این است که زنجیره تأمین خودروسازان همواره تمایل دارند که پیمانکارانشان دارای شرایط پایدار بوده و کسب و کارشان دچار تزلزل نشود. چراکه با حذف یک پیمانکار از زنجیره تأمین زمان و منابع بسیاری باید برای جایگزین نمودن یک پیمانکار جدید صرف شود.

 

2. رهبری:

   - رهبری مدیریت در سطح بالا باید تعهد خود را به سیستم مدیریت کیفیت نشان دهند. این استاندارد تأکید زیادی بر دخالت مستقیم مدیران ارشد در هدایت سیاست‌های کیفیت و اهداف استراتژیک سازمان دارد. اگر سامانه مدیریت کیفیت در یک واحد تولیدی دارای حمایت تمام و کمال بالاترین سطح مدیریت سازمان نباشد، همواره ممکن است با نادیده گرفتن موارد کیفی کالای نامنطبق از خط تولید خارج شود.

  

3. برنامه‌ریزی:

   - شرکت‌ها باید برای مدیریت ریسک‌ها و فرصت‌ها، برنامه‌های استراتژیک دقیق تنظیم کنند. این برنامه‌ریزی شامل ریسک‌های مرتبط با تأمین مواد اولیه، تولید و خدمات پس از فروش می‌شود. همه این موارد در راستای مداوم بودن جریان تولید می باشد.

  

4. پشتیبانی:

   - استاندارد IATF 16949 تأکید زیادی بر پشتیبانی از منابع، مانند نیروی انسانی، زیرساخت‌ها، و تجهیزات لازم برای تولید باکیفیت دارد. همچنین به دانش و آگاهی کارکنان از فرآیندهای کیفیت و نقش آنها در دستیابی به اهداف اشاره دارد. در این راستا برنامه های حفظ و نگهداری از منابع بصورت مدون در سازمان باید موجود باشد. بطور مثال برای بخش نیروی انسانی باید نیازسنجی آموزشی، برنامه ریزی آموزشی و ارزیابی بطور مستمر در حال انجام باشد.

 

5. عملیات:

   - این بخش تمرکز اصلی استاندارد بر نحوه اجرای فرآیندهای تولیدی دارد. باید اطمینان حاصل شود که تمام فرآیندهای تولید مطابق با استانداردهای کیفی هستند. همچنین الزامات سخت‌گیرانه‌ای برای مدیریت تغییرات در فرآیند تولید و جلوگیری از تولید قطعات معیوب وجود دارد. الزامات سخت گیرانه ای که نتایج شیرینی را برای سازمان به همراه خواهد داشت.

 

6. ارزیابی عملکرد:

   - این استاندارد به طور منظم ارزیابی عملکرد سیستم مدیریت کیفیت را از طریق پایش، اندازه‌گیری، تجزیه و تحلیل و بهبود پیشنهاد می‌کند. شرکت‌ها باید از شاخص‌های عملکردی خاص برای بررسی اثربخشی سیستم کیفیت خود استفاده کنند.

 

7. بهبود:

   - بهبود مستمر یکی از اصول کلیدی IATF 16949 است. این بخش شامل اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه برای شناسایی و رفع مشکلات در فرآیند تولید است. تمرکز اصلی بر روی جلوگیری از بروز نقص در محصولات و فرآیندهای تولیدی است. یک عبارت بسیار پرکاربرد در بهبود مستمر رسیدن به شرایط خطاناپذیری می باشد.

 

حوزه‌های تمرکز ویژه در IATF 16949:

علاوه بر بخش‌های عمومی که به آنها اشاره شد، IATF 16949 بر برخی از حوزه‌های خاص تمرکز ویژه دارد که برای صنعت خودروسازی بسیار مهم هستند:

1. پیشگیری از نقص (Defect Prevention):

   - استاندارد IATF بر روش‌های پیشگیرانه برای جلوگیری از تولید قطعات معیوب تمرکز دارد. به این ترتیب، شرکت‌ها از بروز مشکلات کیفی در محصولات خود جلوگیری می‌کنند و از تحویل قطعات معیوب به مشتریان جلوگیری می‌شود. در کارخانه ها و صنایع خودروسازی از این موضوع با عنوان خطاناپذیری هم یاد می‏شود.

2. مدیریت تأمین‌کنندگان زیر لایه:

   - یکی از بخش‌های مهم این استاندارد، مدیریت کیفیت تأمین‌کنندگان است. تأمین‌کنندگان نیز باید مطابق با الزامات IATF 16949 عمل کنند و سیستم‌های مدیریت کیفیت خود را بهبود دهند تا کیفیت نهایی محصول تضمین شود. این به معنای ارزیابی و نظارت دقیق بر عملکرد تأمین‌کنندگان و فرآیندهای تولید آنها است. لازم به ذکر است که پیاده سازی فرآیندهای مدیریت کیفیت باید متناسب با اندازه سازمان و نوع کار و مسئولیت آن باشد.

3. الزامات نرم‌افزارهای تعبیه‌شده:

   - در خودروهای مدرن، نرم‌افزارهای تعبیه‌شده نقش مهمی در عملکرد خودرو دارند. IATF 16949 الزامات خاصی را برای کنترل و نظارت بر کیفیت این نرم‌افزارها تعیین کرده است تا اطمینان حاصل شود که نرم‌افزارهای استفاده شده بدون نقص هستند و عملکرد صحیح دارند.

4. برنامه‌ریزی اضطراری:

   - شرکت‌ها باید برنامه‌هایی برای مدیریت شرایط اضطراری و بحرانی داشته باشند تا در صورت وقوع هرگونه اختلال در زنجیره تأمین یا تولید، تأثیرات آن را به حداقل برسانند. این شامل آمادگی برای مواجهه با مواردی مانند بلایای طبیعی، قطعی انرژی یا وقایع غیرمنتظره دیگر است.

5. مدیریت ریسک:

   - مدیریت ریسک‌های مرتبط با فرآیندهای تولید، تأمین‌کنندگان، و محصول نهایی در IATF 16949 بسیار مورد تأکید است. شرکت‌ها باید به‌صورت منظم ریسک‌های ممکن را شناسایی کرده و اقدامات مناسبی برای کاهش یا حذف آن‌ها انجام دهند.

 

6. ایمنی محصول:

   - تضمین ایمنی محصول از جمله نقاط کلیدی IATF 16949 است. خودروسازان باید اطمینان حاصل کنند که محصولات نهایی (خودروها و قطعات) ایمنی لازم را برای استفاده دارند و از بروز نقص‌های خطرناک در آنها جلوگیری شود.

صدور گواهینامه IATF 16949

گواهینامه IATF 16949 توسط حسابرسان شخص ثالث که توسط سازمان‌های صدور گواهینامه معتبر هستند، ارائه می‌شود. فرآیند صدور گواهینامه شامل چند مرحله است:

1. ارزیابی اولیه: شرکت باید یک ارزیابی اولیه از وضعیت سیستم مدیریت کیفیت خود در مقایسه با الزامات IATF انجام دهد.

2. آمادگی برای ممیزی: سازمان باید فرآیندها و مستندات خود را به‌طور کامل برای ممیزی آماده کند.

3. ممیزی: حسابرسان از مؤسسه صدور گواهینامه به شرکت مراجعه می‌کنند و تمامی فرآیندهای تولید، مدیریت، و کیفیت را بررسی می‌کنند.

4. گزارش ممیزی و صدور گواهینامه: اگر شرکت بتواند الزامات IATF 16949 را رعایت کند، گواهینامه رسمی دریافت می‌کند که مدت اعتبار آن معمولاً سه سال است. در این مدت، حسابرسان به صورت دوره‌ای شرکت را بررسی می‌کنند.

اهمیت گواهینامه IATF 16949

- مزیت رقابتی: داشتن این گواهینامه به شرکت‌ها کمک می‌کند تا در بازار جهانی جایگاه بهتری داشته باشند و مورد اعتماد تولیدکنندگان خودرو باشند.

- افزایش بهره‌وری: پیاده‌سازی این استاندارد به بهبود فرآیندها و افزایش کارایی تولید کمک می‌کند.

- بهبود کیفیت: از طریق تمرکز بر بهبود مستمر و جلوگیری از نقص، کیفیت محصولات به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.

- **رضایت مشتری:** با توجه به کیفیت بالاتر و ایمنی بیشتر محصولات، رضایت مشتریان افزایش می‌یابد.

در کل، استاندارد IATF 16949 به عنوان یکی از استانداردهای مهم صنعت خودرو، نقش حیاتی در بهبود کیفیت محصولات و فرآیندهای تولیدی دارد و شرکت‌های فعال در این حوزه باید به‌صورت جدی به الزامات آن پایبند باشند.